علت بی خوابی و راه های درمان آن
بی خوابی به سبب یک یا چندین مورد از دلایل زیر است: مشکل در به خواب رفتن، مشکل در حفظ خواب، زود بیدار شدن یا خوابی که باعث احیای نیروی فرد نگردد.
برای تشخیص بی خوابی، این علائم باید حداقل در هر هفته ۳ شب وجود داشته باشند و مشکل خواب حداقل یک ماه تداوم داشته باشد. همه این علائم میتوانند منجر به خوابآلودگی، تمرکز ضعیف و تحریکپذیری در طول روز و ناتوانی در احساس سرحالی بعد از بیدار شدن شود.
علت بی خوابی و راه های درمان آن
بی خوابی به سبب یک یا چندین مورد از دلایل زیر است: مشکل در به خواب رفتن، مشکل در حفظ خواب، زود بیدار شدن یا خوابی که باعث احیای نیروی فرد نگردد.
برای تشخیص بی خوابی، این علائم باید حداقل در هر هفته ۳ شب وجود داشته باشند و مشکل خواب حداقل یک ماه تداوم داشته باشد. همه این علائم میتوانند منجر به خوابآلودگی، تمرکز ضعیف و تحریکپذیری در طول روز و ناتوانی در احساس سرحالی بعد از بیدار شدن شود.
بیخوابی میتواند موقعیتی، مزمن یا عودشونده باشد. بیخوابی حاد یا موقعیتی معمولاً از چند روز تا چند هفته طول میکشد و اغلب وابسته به اتفاقات زندگی یا تغییرات سریع در برنامه خواب یا محیط اطراف است. این نوع بیخوابی معمولا با فروکش کردن اتفاقات ذکر شده، حل میشود.
علائم بی خوابی
معیارهای تشخیصی بی خوابی شامل مشکل در به خواب رفتن، حفظ خواب و زود بیدار شدن و ناتوانی در بازگشت به خواب است. اختلالات خواب اینچنینی سبب اضطراب و اختلال قابل توجه در چندین حوزهی عملکردی فرد از جمله، حوزههای اجتماعی، دانشگاهی، رفتاری و شغلی میشود.
علائم بی خوابی و نشانهها طبق DSM-5 به این صورت است:
شکایت اصلی، نارضایتی از کمیت یا کیفیت به همراه یک یا چند مورد از این علائم بی خوابی زیر است:
- مشکل در شروع خواب. (در کودکان، این علامت ممکن است به صورت مشکل در به خواب رفتن بدون دخالت والدین بروز یابد.)
- مشکل در حفظ خواب که به صورت بیدار شدن مکرر یا مشکل در بازگشت به خواب بعد از بیدار شدن، تعریف میشود. (در کودکان، این علامت ممکن است به صورت مشکل در بازگشت به خواب بدون دخالت والدین بروز یابد).
- بیدار شدن زودهنگام در صبح و ناتوانی در به خواب رفتن دوباره.
- اختلال خواب باعث پریشانی قابل توجه یا اختلال در حوزههای عملکردی اجتماعی، شغلی، تحصیلی، دانشگاهی، رفتاری یا دیگر حوزهها میشود.
- مشکل خواب حداقل سه شب در هفته رخ دهد.
- مشکل خواب حداقل برای ۳ ماه وجود داشته باشد.
- مشکل خواب با وجود فرصت کافی برای خواب، اتفاق بیفتد.
- بیخوابی، توسط اختلالات خواب و بیداری دیگر (حملات خواب، مشکل تنفس در حین خواب، مشکل در ریتم شبانهروزی یا رفتارهای غیرعادی در هنگام خواب) توجیه نشود و یا انحصاراً در طول این اختلالات رخ ندهد.
- بیخوابی نتواند به اثرات روانی داروها یا مواد مخدر نسبت داده شود.
- اختلالات ذهنی و بیماریهای جسمی که به طور همزمان وجود دارند، به طور مناسب شکایت بیخوابی را توجیه نمیکنند.
معیارهای تشخیصی بی خوابی شامل مشکل در به خواب رفتن، حفظ خواب و زود بیدار شدن و ناتوانی در بازگشت به خواب است
درمان بی خوابی
بیخوابی موقعیتی یا اپیزودیک، برای مثال بیخوابی ناشی از سفر هوایی، معمولا نیازی به درمان ندارند، زیرا تنها چند روز یا چند هفته طول میکشند. در این موارد، چرخهی خواب فرد ممکن است بدون درمان بی خوابی به حالت عادی برگردد.
در سایر موارد بیخوابی اپیزودیک، خوابآلودگی در طول روز و اختلالات اجرایی میتواند با قرصهای خواب کوتاهاثر درمان شوند. با این وجود، استفاده طولانی مدت از این داروها توصیه نمیشود و این داروها عوارض جانبی از جمله گیجی در طول روز و اختلال عملکردی را نیز دارند.
داروهای OTC برای درمان بیخوابی توصیه نمیشوند. این داروهای بدون نسخه شامل آنتیهیستامینها هستند که باعث عوارض جانبی همچون خوابآلودگی یا گیجی در طول روز میشوند.
برخی تکنیکهای رفتاری که میتوانند بیخوابی را تسکین دهند، شامل آرامش درمانی، محدودیت خواب، اصلاح خواب و رواندرمانی هستند.
- آرامشدرمانی
این تکنیکها میتوانند اضطراب و تنش بدن را کاهش داده یا تسکین ببخشند. دستیابی به آرامش از طریق تمرینات تنفس یا فیدبکهای زیستی میتواند به ذهن فرد کمک کند؛ آرام کردن عضلات ممکن است منجر به خواب راحت شود. با این حال، این کار ممکن است نیاز به تمرین داشته باشد.
- محدودیت خواب
کاهش زمان ماندن در تختخواب و اجتناب از چرت زدن در طول روز، استراتژیهای موثری هستند. این کار ممکن است احساس خستگی را افزایش داده و در نتیجه ساعات خواب واقعی فرد را زیاد کند. برنامهی محدودیت خواب به فرد اجازه میدهد تا تنها ساعات کمی از شب را بخوابد و سپس به تدریج این زمان را افزایش میدهد تا خواب به حالت عادی برگردد.
- اصلاح یا کنترل محرک
اصلاح ذهنیت فرد به صورت ایجاد ارتباط بین تخت و خواب میتواند تکنیک موثری باشد. در این مورد، تخت تنها برای خواب و رابطه جنسی به کار میرود و برای فعالیتهای دیگر نباید مورد استفاده قرار بگیرد. توصیههای این تکنیک شامل موارد زیر است:
- تنها زمانیکه خوابآلوده هستید، به تخت بروید.
- اگر فرد نمیتواند بخوابد، باید از تخت بلند شود.
- تا زمانی که احساس خوابآلودگی کنید، بیدار بمانید.
- از چرت زدن خودداری کنید.
- به یک برنامه پایبند باشید؛ هر روز در یک زمان مشخص بیدار شوید و به خواب بروید.
- نوردرمانی
استفاده از نوردرمانی با جعبههای نور، برای کمک به تنظیم مجدد ساعت درونی فرد، نیز تکنیک موثری است.
- رفتاردرمانی شناختی
صحبت با یک رواندرمانگر یا شرکت در جلسات گروهدرمانی میتواند اضطراب فرد در زمان خواب را کاهش دهد. این روش بر افکار و رفتارهایی که خواب را مختل میکنند، تمرکز دارد.
فرد ممکن است نیاز داشته باشد تا برای دو تا سه ماه، به طور هفتگی رواندرمانگرش را ببیند. برای افراد مبتلا به بیخوابی مزمن، این روش درمانی به همراه داروهای تجویزی موثر است.
نکاتی برای داشتن یک خواب خوب شبانه
- یک برنامه تنظیم کنید:
- هر شب در ساعت مشخصی به تخت خواب بروید و هر صبح در ساعت مشخصی بیدار شوید.
- فعالیت فیزیکی: به طور منظم،روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
- از نیکوتین دوری کنید.
- کافئین و الکل را مخصوصا در ساعات عصر محدود کنید.
- از خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب خودداری کنید.
- قبل از رفتن به تخت، آرام شوید.
- یک روتین یا برنامه برای رفتن به خواب، مانند حمام گرم، مطالعه یا دیگر روتینهای آرامبخش در نظر بگیرید.
- تا زمان طلوع آفتاب بخوابید.
- بیدار در تخت دراز نکشید.
- اگر نمیتوانید بخوابید، بلند شوید و مطالعه کنید یا به موسیقی گوش دهید تا زمانیکه احساس خوابآلودگی کنید.
- محیط اتاق خوابتان را کنترل کنید:
در صورت ادامه مشکلات خواب، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید.
مراجعه به یک متخصص خواب نیز ممکن است به شما توصیه شود.
بیشتر اختلالات خواب میتوانند به طور موثری درمان شوند.
سخن آخر
در این مقاله از بیخوابی، انواع بیخوابی، علل، علائم و روشهای درمان آن گفتیم و راههایی برای داشتن خواب مناسب پربازده پیشنهاد دادیم. در همین راستا برای درمان بی خوابی یا آشنایی با آن میتوانید با مراجعه به سایت فارموکسین با داروهای مربوط به بی خوابی و تنظیم خواب در ارتباط باشید.