آیا ماسک در پیشگیری از بیماری کرونا موثر است؟

همان طور که میدانید گسترش بیماری ویروس کرونا ارتباط بسیار عمیقی با رعایت بهداشت تنفسی و البته رعایت بهداشت و نظافت دست ها نیز دارد.

با شیوع روزانه ویروس کرونا در سراسر جهان سوال مهمی که برای تمام مردم به ذهن می آید این است که آیا استفاده از ماسک کمکی به جلوگیری از انتقال ویروس خواهد کرد یا خیر؟! ابتدا برای پاسخ به این سوال باید با نحوه سرایت بیماری آشنا شد. تحقیقات متعددی بر نحوه انتقال ویروس از طریق دستگاه تنفس و از راه هوا در کشور های آمریکا چین و بسیاری از کشور های جهان به انجام رسیده است که اکثر آنها به طور قاطع بر روی نحوه انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی یا به اصطلاح droplet ها تاکید کرده اند.

droplet ها در واقع قطرات ریزی هستند که در زمان سرفه یا عطسه از دستگاه تنفس خارج شده و در هوای محیط ما پراکنده و معلق میشوند. ویروس کرونا پس از ورود به بدن یک فرد از طریق مجاری تنفسی ، به ریه ها رفته و در این قسمت شروع به تکثیر می‌کند.

چه کسانی باید از ماسک اسفاده کنند؟

با توجه به آنچه تا کنون گفته شد، میتوان نتیجه ‌گرفت که افرادی که بیمار هستند حتما باید ماسک بزنند. اما آیا افراد سالم نباید ماسک بزنند؟ سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده که افراد سالم و افرادی که حتی علائمی از بیماری ندارند نیز در زمان حضور در اماکن عمومی از ماسک استفاده کنند. اصلی ترین دلیل زدن ماسک در افراد سالم این است که بیماری کرونا در 80 درصد موارد علائم واضحی ندارد و یک فرد به ظاهر سالم و بدون علامت ممکن است ناقل ویروس باشد.

البته اگر فردی واقعا سالم باشد استفاده از ماسک میتواند تماس دست های آلوده را با بینی و دهان فرد به حداقل برسد. پس به عنوان یک اصل کلی چنانچه شما بیمار نیستید و یا اینکه علامتی ندارید در هنگام حضور در اماکن عمومی یا پر جمعیت مثل بازار، مترو یا اتوبوس و تجمعات مناسب است ماسک بزنید. چنانچه شما با فرد مشکوک و دارای علائمی همچون تب، سرفه یا تنگی نفس تماس دارید و یا در بخش های بیمارستانی شاغل هستید نیز ملزم به استفاده از ماسک می‌باشید.

انواع ماسک های مناسب برای پیشگیری از بیماری

ماسک ها دارای انواع متنوعی است که متناسب با نیاز و در شرایط مختلف توسط شرکت ها تولید میشوند. ماسک های یک لایه پزشکی و جراحی یا همان پرستاری از متداول ترین ماسک ها هستند که از یک لایه با قابلیت جلوگیری از انتقال قطرات درشت تنفسی طراحی شده اند ولی این ماسک ها نمی‌ توانند جلوی قطرات ریز تنفسی که ممکن است حاوی ویروس کرونا باشند را بگیرند. ماسک های دو لایه ای پزشکی و جراحی نیز برای جلوگیری از سرفه و عطسه طراحی شده اند ولی نسبت به خون مقاوم هستند. ماسک های سه لایه ای جراحی از دو نوع قبلی پیشرفته تر هستند که علاوه بر جلوگیری از انتقال قطرات سرفه و عطسه، نسبت به خون و ترشحات و 95 درصد از ذرات باکتری نیز مقاوم هستند.

ماسک های فیلتر دار، مزایا و معایب آنها

سه نوع ماسک جراحی (پرستاری) نام برده شد که تنها قادر به جلوگیری یک طرفه جریان هوا از سمت فرد ماسک زده به سمت افراد دیگر هستند. نوع دیگری از ماسک ها معروف به ماسک های فیلتر دار، که بیشتر در زمان آلودگی های هوا مانند گرد و خاک یا آسم استفاده می‌شود، به دو نوع N و FFP تقسیم میشوند. این ماسک ها به صورت دو طرفه جریان هوا را به میزان زیادی تصفیه کرده، جلوی حرکت قطرات تنفسی را گرفته و نسبت به خون و ترشحات نیز مقاوم است. ماسک های فیلتر دار به طور محکم به صورت چسبیده و لذا احتمال انتقال آلودگی از طریق تماس دست با صورت را به حداقل می‌ رساند. همچنین این ماسک ها قابلیت شستشو را دارند. توجه به این نکته ضروری است که ماسک های فیلتر دار به دلیل تماس محکم با صورت و دشوار کردن تنفس نباید به طور دائم و چند ساعت پشت سر هم به ویژه در افراد با مشکلات تنفسی استفاده شود.

اصول بهداشتی در استفاده از ماسک

اولین قانون در استفاده از ماسک ، شستشو دست ها با آب و صابون یا ژل های ضد عفونی کننده قبل از زدن ماسک، بعد از دست زدن به ماسک و بعد از جداکردن و دور انداختن ماسک است. دومین قانون مهم دست نزدن به جلوی ماسک در هر سه مرحله ذکر شده یعنی قبل از زدن ماسک، هنگام استفاده از آن و بعد از جدا کردن ماسک از صورت است.

در تمام موارد ذکر شده احتمال دارد سطح مرطوب شده ماسک آلوده به ویروس باشد و با تماس دست ما منتقل شود. به همین منظور برای زدن ماسک، بدون تماس دست با ناحیه جلویی ماسک، ابتدا باید دو کش آنرا پشت گوش بیندازیم. اگر از ماسک جراحی استفاده کنیم باید ابتدا دو بند بالایی آنرا در پشت سر بسته و ماسک را ثابت کرده و پس از آن بدون دست زدن به جلوی ماسک دو بند پایینی را در پشت سر ببریم و گره بزنیم. پس از اینکه ماسک کارایی لازم خود را از دست داد و یا چنانچه مرطوب شود، باید به طور صحیحی دور انداخته شود. برای این منظور مجددا بدون دست زدن به ناحیه جلویی ماسک، دو کش یا دو بند ماسک از پشت گوش آزاد شده و در سطل زباله درب دار انداخته می‌شود.

عمر مفید ماسک

عمر مفید هر ماسک محدود است و پس از استفاده ،کارایی لازم خود را از دست داده و باید دور انداخته شود. ماسک های پزشکی و جراحی حداکثر 3 الی 4 ساعت و ماسک های فیلتر دار تا 8 ساعت قابلیت استفاده مستمر را دارند؛ به آن معنا که با خیس و مرطوب شدن ماسک شرایط مساعدی برای تکثیر ویروس ها و باکتری ها بر روی ماسک ایجاد شده که خود عاملی برای ابتلا به ویروس کرونا است. لازم به ذکر است که پس از دور انداختن ماسک باید مجددا دست ها با آب و صابون ضد عفونی تمیز شوند.