در این مقاله قرار است بدانیم که :
- پوکی استخوان چیست ؟
- چرا استخوان دچار پوکی می شود ؟
- چرا پوکی استخوان می گیریم ؟
- چه عواملی باعث پوکی استخوان هستند؟
- نشانه پوکی استخوان، شامل چه مواردی است؟
- چه باید کرد؟
- چگونه از بروز پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟
پوکی استخوان چیست ؟
در پوکی استخوان ، قدرت استخوان کم می شود، چهرچوب استخوان نابود می شود. استخوان ضعیف و مستعد شکستگی می شود. ما به طور کلی دو دسته سلول داریم؛ سلول های استخوان ساز و سلول های استخوان خوار و تعادل بین این دو برقرار است. اگر اختلال عملکرد بین این دو ایجاد شود، روند پوکی استخوان اتفاق خواهد افتاد.
چرا استخوان دچار پوکی می شود ؟
استخوان یک بافت زنده است که از دو لایه داخلی و خارجی تشکیل می شود. استخوان های بدن، تکیه گاهی برای عضلات هستند و تحمل وزن را به عهده دارند و باید به طور دائم در حال ساخت و ساز باشند. استخوان ها حتی زمانی که مشکل ندارند، دائم تخریب و ساخته می شوند؛ مخصوصا درناحیه ستون مهره ها، استخوان رادیوس، استخوان گردن و استخوان ران. این وضعیت تا حدود 30 سالگی اتفاق می افتد. سبک زندگی، ورزش، ژنتیک و تغذیه همه در ذخیره استخوان نقش مهمی دارند. این بانک استخوانی را تا 30 سال حفظ و بعد از آن خرج می کنیم.
لایه داخلی استخوان ضخیم بوده و از شبکه های محکمی تشکیل شده که توده استخوانی را ایجاد می کند. در بدن انسان استخوان ها به طور منظم ساخته شده و به مرور زمان از بین می روند. البته سرعت این روند در تمام عمر فرد یکسان نیست، به طوری که توده استخوانی در سنین 20 تا 30 سالگی به حداکثر میزان خود می رسد و سپس به تدریج کاهش می یابد. حداکثر توده استخوانی در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل ارثی، تغذیه، فعالیت بدنی و شیوه زندگی در طول دوره رشد بستگی دارد.
برای مشاهده کردن محصولات تقویت کننده استخوان ها کلیک کنید
چرا پوکی استخوان می گیریم ؟
وقتی بافت استخوان آسیب می بیند، مستعد شکستگی می شود و فرد را در معرض عوارض این شکستگی قرار می دهد یعنی پوکی استخوان ایجاد شده است. منابع مختلف می گویند ما تا سن 30 سالگی فرصت داریم کلسیم در استخوان ذخیره کنیم و هرچه تا 30 سالگی بیشتر ذخیره کنیم، بیشتر می توانیم از آن استفاده کنیم. بعضی منابع این سن را 22 سالگی ذکر می کنند، ولی این مساله به وضعیت زندگی، ورزش، تغذیه و کاری که فرد انجام می دهد بستگی دارد. اگر در تغذیه فرد کلسیم استفاده شود، ذخایر استخوانی افزایش می یابد. زندگی توام با فعالیت و ورزش های تحمل کننده وزن مثل پیاده روی، دویدن، دوچرخه ثابت که فشار به استخوان بیاورد، استفاده مناسب از ویتامینD و قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث می شود که ذخایر استخوانی فرد بالا رود.
اگر میزان تخریب استخوان بیش از ساخته شدن آن باشد، فضاهای بین شبکه های داخلی استخوان بزرگ می شوند و اصطلاحا پوکی استخوان اتفاق می افتد. در این وضعیت، استخوان ضعیف شده و با کوچک ترین ضربه دچار شکستگی می شود. این پدیده در سنین سالمندی شایع بوده اما با اقدامات ساده ای می توان آن را به تاخیر انداخت یا شدت آن را کاهش داد.
اهمیت پوکی استخوان در آن است که اغلب تا زمان شکستگی استخوانی علامتی ندارد. ستون فقرات، استخوان ران، لگن، مچ دست و انتهای ساعد به ترتیب شایع ترین محل هایی هستند که در اثر پوکی استخوان دچار شکستگی می شوند. بسیاری از شکستگی های ستون فقرات تنها با درد شدید پشت همراه هستند و علامت دیگری ندارند. انحراف ستون مهره ها در اثر جوش خوردن خود به خودی آنها می تواند از علائم این بیماری باشد.
چه عواملی باعث پوکی استخوان هستند؟
یائسگی زودرس از عوامل خطر مهم پوکی استخوان است. سن و جنس از عوامل غیرقابل تغییر است. کم بودن وزن نیز از عوامل پوکی استخوان است. در افراد با وزن کمتر از 58 کیلوگرم، احتمال پوکی استخوان بیشتر است. مصرف سیگار، الکل، کاهش مصرف کلسیم و ویتامین D، ریسک فاکتور ابتلا به پوکی استخوان است. کاهش هورمون های جنسی یا به علت ژنتیک یا اکتسابی چه در خانم ها چه درآقایان احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهد. همچنین برخی بیماری ها احتمال ابتلا را افزایش می دهد.
نشانه پوکی استخوان، شامل چه مواردی است؟
پوکی استخوان علامت خاصی ندارد و به عنوان قاتل خاموش نامیده می شود. وقتی علائم ایجاد می شود که بیماری پیشرفت کرده و استخوان، تغییر شکل یا شکستگی پیدا می کند.
چه باید کرد؟
به خاطر داشته باشید که پوکی استخوان به راحتی قابل تشخیص و درمان است. تشخیص پوکی استخوان توسط پزشک و با اندازه گیری تراکم استخوان انجام می شود. اندازه گیری تراکم استخوان یک روش بدون درد است که با استفاده از دستگاه مخصوصی انجام شده و حدود 15 دقیقه طول می کشد.
در صورت تشخیص پوکی استخوان با بکارگیری توصیه های دارویی و غیردارویی می توان از پیشرفت پوکی استخوان و شکستگی استخوان که مهم ترین عارضه آن است پیشگیری کرد. رعایت رژیم غذایی، ترک مصرف دخانیات و فعالیت بدنی مناسب از پیشرفت پوکی استخوان جلوگیری می کند. داروهای موثر در افزایش توده استخوان باید با تجویز پزشک مصرف شوند. در صورت نیاز به این داروها آنها را مطابق دستور دارویی و به طور مستمر استفاده کنید.
در صورت بروز پوکی استخوان برای پیشگیری از شکستی باید با پیش بینی دستگیره و نرده در محل پله، آشپزخانه و حمام؛ کنترل مستمر موانع عبور و مرور و استفاده از صندلی یا چهارپایه در حمام و آشپزخانه از زمین خوردن جلوگیری کنید. همچنین اگر از داروهای آرام بخش استفاده می کنید حتما محل رفت و آمد خود را در شب کنترل کنید تا مانعی سر راه شما نباشد.
برای مشاهده دارو های درمان پوکی استخوان کلیک کنید
چگونه از بروز پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟
– برای پیشگیری از پوکی استخوان قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب به دریافت ویتامین «د» کمک می کند.
– از منابع کلسیم و ویتامین «د» به اندازه کافی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
– از مصرف دخانیات به هر شکل (سیگار و قلیان) خودداری کنید.
– ورزش مستمر و متناسب را در برنامه زندگی خود بگنجانید.
– غلات، لبنیات، حبوبات، سبزی، ماهی و میوه را در رژیم غذایی خود گنجانید. مصرف روزانه سه لیوان شیر یا ماست کم چرب (یا دو قطعه پنیر بجای هر لیوان شیر) می تواند کلسیم مورد نیاز روزانه بدن را تامین کرده به سلامت استخوان ها کمک می کند.
– از مصرف نوشابه یا قهوه خودداری کرده و دوغ کم نمک را جایگزین آن کنید. روزانه ۶ تا ۸ لیوان آن بنوشید.
– ماهی ها، جگر و تخم مرغ منابع غذایی حاوی ویتامین «د» هستند؛ از آنها در برنامه هفتگی غذایی خود استفاده کنید.
– اگر قادر به انجام انواع ورزش ها نیستید حداقل سه بار در هفته به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید.
پیاده روی بهترین جایگزین برای انواع ورزش ها برای جلوگیری از پوکی استخوان است.
